جیرفت علاوه بر ارزش‌های میراث فرهنگی، از نظر گردشگری هم می‌تواند از قطب‌های مهم گردشگری کشور محسوب شود. از طرفی قرار است در دی‌ماه سال جاری، همایشی به منظور شناساندن تمدن جیرفت با همکاری سازمان میراث فرهنگی استان کرمان و انجمن خانه فرآوران ایران در تهران برگزار شود.
به همین بهانه، گفت‌وگویی انجام داده‌ایم با دکتر مجیدزاده که خلاصه‌ای از آن در پی می‌آید.
نخستین پرسش ما از دکتر مجیدزاده درباره انگیزه‌های او از تألیف «جیرفت؛ کهن‌ترین تمدن شرق» است. او دراین باره به موضوعات جالبی اشاره می‌کند.
وی معتقد است این کتاب باعث جلوگیری از فروش بعضی از اشیاء به‌تاراج‌رفته جیرفت در بازارهای جهانی شده است.
بنا به اظهارات وی تاکنون 118قطعه شیء با کمک و استناد به این کتاب، از انگلستان به ایران بازگردانده شده است. بنابراین کتاب «جیرفت؛ کهن‌ترین تمدن شرق» یک کتاب علمی نیست که در آن به مباحث باستان‌شناسی جیرفت پرداخته شده باشد، بلکه به معرفی بعضی از آثار مکشوفه منطقه پرداخته تا بر اساس آن بتوان در دادگاه‌های بین‌المللی از حق و ادعای مالکیت اشیاء به‌تاراج‌رفته دفاع کرد.
از طرفی چاپ چنین کتابی که در رابطه با یکی از کشفیات سال‌های اخیر در زمینه باستان‌شناسی است، افتخاری برای خود ایرانیان خواهد بود، چرا که تاکنون نویسندگان چنین کتاب‌هایی، باستان‌شناسانی بوده‌اند که در ایران حفاری کرده‌اند و نتایج تحقیقات را به نام خودشان منتشر کرده‌اند. این کتاب تاکنون به سه زبان فارسی، فرانسه و انگلیسی چاپ و منتشر شده است.
پروفسور مجیدزاده در مورد کارهایی که برای شناسایی جیرفت انجام شده می‌گوید: در حدود دو سال پیش، یک سمینار بین‌المللی به خواسته رئیس سازمان میراث فرهنگی وقت برگزار شد که در آن، هجده متخصص بزرگ شرق‌شناس دنیا شرکت داشتند. متن سخنرانی و مقاله‌های این صاحب‌نظران، به‌زودی در یک کتاب به چاپ خواهد رسید. این کتاب در ایران به فارسی و در دانشگاه پنسیلوانیای ایالات متحده به زبان انگلیسی منتشر خواهد شد.
دکتر مجیدزاده بیش از ده مقاله به منظور شناسایی تمدن جیرفت به زبان‌های مختلف منتشر کرده و در مصاحبه مطبوعاتی وی که در پاریس انجام شد، بیش از پنجاه خبرگزاری و شبکه اطلاع‌رسانی، کشفیات جدید جیرفت را به سراسر دنیا مخابره کردند.
همچنین یک فیلم مستند به نام «اَرَتَ» توسط یکی از مستندسازان تلویزیونی خارجی تهیه و پخش شده و به نظر می‌رسد بینندگان این فیلم 55دقیقه‌ای، حدود 2میلیارد نفر در سراسر دنیا بوده‌اند. سایت اینترنتی جیرفت نیز در حال طراحی است.
داستان جیرفت
تا قبل از حفریات جیرفت، در شرق ایران چندین حفاری و کاوش انجام شده است که شامل تپه یحیی، تل ابلیس، شهداد و حفاری‌های کوتاه‌مدت در تل بمپور می‌شود. کل اطلاعات ما در مورد شرق ایران، منحصر به اطلاعات باستان‌شناسی این حفریات بود تا اینکه خبر قاچاق اشیاء جیرفت به گوش همگان رسید.
یک سال بعد، حفریات و کاوش در منطقه جیرفت شروع شد و البته طی یک‌سالی که گذشت، قاچاقچیان بیکار نبودند و خدا می‌داند چه مقدار از اشیاء باارزش را از منطقه خارج کردند و به بیرون مرزها انتقال دادند.
شروع حفریات، همزمان با فرهنگسازی برای مردم منطقه بود تا آنها را با ارزش‌های میراث فرهنگی کشور آشنا سازد. به گفته دکتر مجیدزاده این فرهنگسازی تاثیر زیادی داشته و از حفریات غیرمجاز کاست.
شگفتی‌های جیرفت
به اعتقاد پروفسور مجیدزاده تا همین مرحله هم بسیاری از دیدگاه‌های باستان‌شناسی دنیا دگرگون شده است. وی می‌گوید حدود 130سال است که در منطقه بین‌النهرین کاوش و تحقیق صورت می‌گیرد، اما در منطقه جیرفت تاکنون 4سال کاوش- آن هم در محدوده بسیار ناچیز- انجام شده است.
بنا به اعتقاد دکتر مجیدزاده، منطقه‌ای که در حال حاضر در جیرفت کاوش می‌شود، به اندازه اثر نوک یک مداد روی یک صفحه A4 است.
دکتر مجیدزاده عنوان می‌کند سکویی که در جیرفت از زیر خاک بیرون آمده، از بزرگترین زیگورات‌های بین‌النهرینی که در حدود سال 200ق.م ساخته شده‌اند بزرگتر و قدیمی‌تر است. این موضوع بزرگترین باستان‌شناسان را به شک انداخته و این تردید آنها را به سویی هدایت می‌کند که خاستگاه زیگورات را شرق ایران عنوان کنند.
از کشفیات دیگر جیرفت، پیدایش خطی متعلق به 2600ق.م است و بدان معناست که خط یادشده از قدیمی‌ترین خط عیلامی مربوط به 2000ق.م مقارن با پادشاهی کویترانیشورشناک، قدیمی‌تر است.
این کشف باعث شده تا استاد زبان‌شناس دانشگاه هاروارد، استاین کلر در یک مقاله عنوان نماید که با کشف جیرفت باید بگوییم که خاستگاه خط در ایران، نه عیلام، بلکه شرق ایران است. تا به حال عقیده بر این بوده که در شرق ایران، تا قبل از هخامنشی‌ها خط نداریم ولی با این کشف، تاریخ خط در ایران، همزمان با بین‌النهرین و مصر است.
حفاری ایرانی
حفاری‌ها در جیرفت صددرصد ایرانی است که با هزینه و مدیریت ایرانی انجام می‌شود. دکتر مجیدزاده به عنوان رئیس هیأت حفاری‌های جیرفت عقیده دارد که ما در زمینه باستان‌شناسی از خارجی‌ها چندان عقب‌تر نیستیم و این فاصله قابل جبران است.
وی می‌گوید چند کارشناس خارجی به پیشنهاد خودشان، به ایران آمده‌اند و در کارهای کاوش و حفاری، همکاری می‌کنند ولی هیچ فرقی با دیگر اعضای ایرانی ندارند و هم‌سطح آنها به کار و تحقیق مشغولند.
تمدن جیرفت چیست؟
دکتر مجیدزاده امیدوار است بتواند در حفاری‌ها تعدادی از استخوان‌ها و جمجمه‌های مردم این سرزمین را به دست بیاورد و از این طریق اطلاعات نژادشناسی، تغذیه و نوع زندگی و تدفین آنها را روشن سازد. اما وجود تمدنی به نام «ارت» در کشوری پادشاهی، مسلم است. متنی سومری متعلق به 2500ق.م که به زبان سومری نوشته شده، وجود این تمدن را تایید می‌کند.
مجیدزاده جیرفت را محل تمدن ارت می‌داند. علاوه بر این موضوع، از متن مربوط به آکادمی‌ها که سامی‌نژاد بودند، متنی مربوط به 2100ق.م وجود دارد که در آن از پادشاهی «مرهشی»(MARHASHI) نام برده شده.
گروه دیگری معتقدند که جیرفت، همان پادشاهی «مرهشی» است. در ارتباط با نابودی این تمدن، دکتر مجیدزاده معتقد است این سرزمین همواره در طول تاریخ دچار فرازونشیب شده است. سیلاب‌هایی که گاهی زمین را به نمک‌زار تبدیل کرده‌اند و همچنین قحطی و خشکسالی، از عوامل نابودی این تمدن بوده‌اند.
جیرفت به لحاظ گردشگری
منطقه مورد بحث ما چیزی در حدود 400کیلومتر است. وجود هلیل‌رود، ارتفاعات جبال بارز و قله 4465متری کوه هزار و همچنین وجود خلیج‌فارس و دریای عمان در جنوب منطقه، تنوع اقلیمی جالبی را پدید آورده است.
باغ‌های مرکبات و نخل نیز جذابیت این محدوده را دوچندان می‌کند. یک گردشگر در یک فصل می‌تواند در شمال این منطقه از کوهنوردی و اسکی روی برف لذت ببرد و در جنوب، تن به آب‌های خلیج‌فارس و دریای عمان بسپارد.
